Công nghệ xe tự lái là một xu hướng mới, hứa hẹn đem đến những trải nghiệm mới mẻ cho người sử dụng ô tô trong tương lai. Các cấp độ xe tự lái hiện được phân loại theo cấp từ 0 – 5.
Xem thêm: VinFast VF e34 – Ô tô điện thông minh kết nối dễ dàng với smartphone
Thuật ngữ “xe tự lái” hiện đang dần trở nên quen thuộc hơn và xuất hiện phổ biến khi nhắc đến xu hướng phát triển của ngành công nghiệp sản xuất ô tô thế giới. Lĩnh vực xe tự lái hoàn toàn mới và để có thể áp dụng vào thực tế sản xuất và vận hành, chúng ta cần đặt ra những quy chuẩn chung. Hiệp hội Kỹ sư Ô tô (SAE), là một tổ chức phát triển các quy định và tiêu chuẩn cho ngành sản xuất công nghiệp ô tô toàn cầu, đã xây dựng hệ thống phân loại các cấp độ tự lái bao gồm 6 mức khác nhau, tính từ cấp 0 đến cấp 5, dùng để xác định mức độ tự chủ của phương tiện và người lái khi vận hành phương tiện.
Cấp độ 0 khởi đầu trong thang đo các cấp độ xe tự lái và không có sự trợ giúp nào từ phương tiện. , Trong khi đó, cấp độ 5 ở mức cao nhất cho phép phương tiện có thể tự chủ hoàn toàn mà không cần thao tác điều khiển của người lái xe.
Thang đo 6 cấp độ xe tự lái phân loại bởi SAE International (Nguồn: xedienxanh.net)
Cấp độ 0: Xe không được tự động hóa
Tại cấp độ 0 này, lái xe sẽ hoàn toàn đảm nhiệm việc điều khiển xe, từ khởi động, đánh lái, tăng tốc, phanh dừng, đỗ xe hay thực hiện bất kỳ thao tác nào khác để điều hướng xe đi đúng và an toàn.
Tuy nhiên, mức độ tự lái Cấp độ 0 cung cấp những tính năng cơ bản khác như hỗ trợ phanh khẩn cấp, cảnh báo điểm mù, cảnh báo đi lệch làn đường. Thực tế những công nghệ này không trực tiếp tham gia vào quá trình điều khiển phương tiện mà chỉ đưa ra cảnh báo cần thiết hoặc chỉ dẫn hỗ trợ tài xế trong những tình huống cụ thể. Hầu hết các mẫu xe ô tô trên thị trường hiện nay đều thuộc nhóm này.
Xem thêm: Lý do xe điện lại được giới chuyên môn môi trường đánh giá cao?
Cấp độ 1: Hỗ trợ lái xe trong một số trường hợp
Tại cấp độ 1 thấp nhất trong thang phân loại xe ô tô tự lái, người lái phải thực hiện gần như toàn bộ các thao tác cần thiết để điều khiển xe, kết hợp một số tính năng vận hành nhất định. Những tính năng này có thể hỗ trợ việc điều hướng chiếc xe trong một số trường hợp lái cụ thể.
Hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng Adaptive Cruise Control (ACC), là một trong những ví dụ điển hình cho dòng xe tự lái ở Cấp độ 1. Hệ thống này sẽ giúp chọn tốc độ phù hợp với phương tiện để có thể giữ khoảng cách an toàn với các xe khác di chuyển phía trước. Ngoài ra, hệ thống này có tính năng hỗ trợ giữ làn đường (Lane Keeping Assist), cũng là một công nghệ tự động hóa Cấp độ 1.
Hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng AAC là một công nghệ xe tự hành Cấp độ 1 (Nguồn: xedienxanh.net)
Khác với tính năng cảnh báo xe đi lệch làn đường tại cấp độ 1, công nghệ hỗ trợ giữ làn đường sẽ đóng vai trò tự điều khiển phương tiện để đảm báo xe đi đúng làn đường nhất định. Những phương tiện được trang bị đồng thời cả hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng ACC và tính năng giữ làn đường sẽ đáp ứng những điều kiện cần có trên xe tự lái Cấp độ 2.
Cấp độ 2: Xe tự lái, vận hành một phần có sự giám sát của người lái
Cấp độ 2 có tên gọi khác là “tự lái một phần”. Tại đây, xe ô tô không chỉ được trang bị hệ thống hỗ trợ lái xe duy nhất, mà còn sở hữu nhiều hệ thống hỗ trợ lái tiên tiến Advanced Driver Assistance Systems được lập trình sẵn từ trước, đảm bảo xe có thể tự đánh lái, tăng tốc và phanh lại trong nhiều tình huống phức tạp.
Tuy phương tiện có thể tự đánh lái hay phanh, nhưng lái xe vẫn được yêu cầu phải luôn chủ động theo dõi và tham gia vào quá trình điều khiển phương tiện. Đặc biệt, lái xe phải luôn để tay lên vô lăng và theo dõi hướng di chuyển của phương tiện.
Trong những năm vừa qua, nhiều mẫu ô tô mới ra mắt tại thị trường Mỹ và châu Âu cũng nằm trong nhóm xe tự lái Cấp độ 2 và thu hút sự quan tâm của nhiều người tiêu dùng trên toàn cầu.
Xem thêm: Xe SUV là gì? Top 5 mẫu xe SUV 5 chỗ, 7 chỗ đáng “xuống tiền” 2024
Cấp độ 3: Xe tự hành có người lái và có điều kiện
Từ Cấp độ tự lái 2 lên Cấp độ 3 có một khoảng cách biệt đáng kể. Hiện tại vẫn chưa có phương tiện nào được đánh giá ở Cấp độ 3 được bán ra tại thị trường Mỹ trong năm 2021.
Cấp độ tự lái 3 (tự động hóa có điều kiện) là sản phẩm của ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo. Theo đó, phương tiện sẽ được lập trình sẵn hệ thống hỗ trợ người lái. Những phân tích về sự thay đổi của môi trường xung quanh xe liên tục được cung cấp cho hệ thống tự lái, giúp đưa ra quyết định chính xác theo thời gian thực.
Sự phát triển của xe tự lái phụ thuộc khá nhiều vào công nghệ bản đồ hóa môi trường xung quanh (Nguồn: xedienxanh.net)
Xe tự lái ở Cấp độ 3 có thể tự hoạt động mà không cần quá nhiều sự tham gia của tài xế trong quá trình điều khiển phương tiện, nhưng người lái bắt buộc vẫn phải có mặt để theo dõi và kiểm soát phương tiện, đặc biệt trong trường hợp khẩn cấp xảy ra do lỗi hệ thống.
Cấp độ 4: Xe tự lái có điều kiện, không cần tài xế
Xe tự lái Cấp độ 4 được đánh giá có tính tự động hóa cao, sẽ không cần bất kỳ tương tác nào của người lái trong quá trình vận hành phương tiện. Xe sẽ được lập trình sẵn để có thể tự dừng trong trường hợp hệ thống điều khiển bị lỗi. Do vậy, trong điều kiện thực tế, xe sẽ hầu như không cần sự can thiệp của người lái để kiểm soát vận hành.
Cấp độ 4 được thiết kế cho phép xe có thể tự di chuyển từ điểm A đến điểm B, trong điều kiện có các ranh giới địa lý cụ thể. Công ty phát triển công nghệ tự lái Waymo của Google hiện đã cung cấp dịch vụ tương tự tại Phoenix, bang Arizona của Mỹ sau khi thực hiện bản đồ hóa (mapping) toàn bộ hệ thống đường phố của thành phố này.
Cấp độ 4 trên xe lái tự động được đánh giá có tính tự động hóa cao (Nguồn: xedienxanh.net)
Tuy nhiên, các điều kiện thời tiết thực tế cũng có thể hạn chế hoạt động của xe tự lái Cấp độ 4 này. Khi đó thì mọi hoạt động điều khiển sẽ phụ thuộc vào công nghệ mà chiếc xe được trang bị. Ví dụ, một số dòng xe thông minh đã được ứng dụng công nghệ cảm biến LiDAR giúp phân tích dữ liệu từ môi trường xung quanh chính xác hơn và không bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết.
Cấp độ 5: Xe tự lái được tự động hóa hoàn toàn không cần điều kiện
Cấp độ 5 là cấp độ tự lái cao nhất trên thang đo của SAE. Tại cấp độ này, Phương tiện hoàn toàn có thể tự động di chuyển và xử lý các tình huống theo thời gian thực mà không cần đến bất cứ sự tương tác nào từ người lái. Các xe tự lái Cấp độ 5 không được trang bị các bộ phận vô lăng, tay ga, chân phanh hay không có cả gương chiếu hậu.
Khi đó những chiếc xe sẽ giống toa xe hơn là 1 chiếc ô tô bình thường. Xe được trang bị hàng loạt các công nghệ xe tự hành đồng thời cho phép phương tiện có thể tự vận hành ở mọi nơi mà không bị ràng buộc vào điều kiện địa lý và thời tiết.
Các phương tiện tự hành Cấp độ 5 cũng hoàn toàn không có người lái và sự tham gia của con người chỉ là ra lệnh cho phương tiện tự đi đến điểm mình mong muốn. Việc ra lệnh sẽ được thực hiện từ xa thông qua điện thoại thông minh của chính người dùng mà không bắt buộc ngồi trực tiếp trên xe.
Những chiếc xe tự lái ở Cấp độ 5 có khả năng tự vận hành mà không có sự can thiệp của người lái (Nguồn: xedienxanh.net)
Với tốc độ phát triển mạnh mẽ và không ngừng hiện đại hóa của ngành công nghiệp ô tô, công nghệ xe tự lái đang nhận được rất nhiều sự quan tâm và đầu tư rất lớn từ các nhà sản xuất xe hàng đầu thế giới. Tại thị trường nội địa, thương hiệu VinFast của người Việt cũng đang đầu tư phát triển công nghệ xe tự lái tiên tiến này trên xe ô tô nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng.
