Trục các đăng có chức năng truyền công suất từ hộp số đến cầu sau ở các xe 4WD, xe FR và đảm nhận truyền chuyển động quay giữa các trục không nằm thẳng góc với nhau.
Cấu tạo trục các đăng xe ô tô
Trục các đăng là bộ phận quan trọng, nằm trong hệ thống truyền dẫn động cơ, có chức năng chính là truyền mô men và lực giữa các cụm đặt cách xa nhau hoặc nằm giữa các cụm trên hệ thống truyền lực.
Chi tiết trục các đăng trên các dòng xe FR và xe 4WD cho phép truyền công suất từ hộp số ngang hoặc dọc đến bộ vi sai. Khi đó trục các đăng trên ô tô có khả năng dịch chuyển lên xuống tùy thuộc điều kiện địa hình khác nhau và cho phép triệt tiêu sự thay đổi chiều dài bằng rãnh then.
Vị trí lắp đặt trục các đăng sẽ được bố trí phù hợp, đảm bảo vị trí bộ vi sai phải thấp hơn hộp số để trục có độ nghiêng.
Cấu tạo của trục các đăng ô tô bao gồm trục các đăng và khớp các đăng. Trong đó trục các đăng đóng vai trò truyền mô men và chi tiết khớp các đăng dùng để truyền mô men và đồng thời giúp thay đổi phương truyền. Một bộ truyền động các đăng có thể bao gồm từ 2 trục trở lên, kết hợp với 1 hay nhiều khớp các đăng đồng thời.
Cấu tạo trục các đăng và vị trí đặt trên ô tô (Nguồn: xedienxanh.net)
Xem thêm: Lốp xe ô tô: Khi nào cần thay, bảng giá các loại lốp phổ biến?
Phân loại truyền động của trục các đăng
Phân loại trục các đăng theo kết cấu
Dựa vào đặc điểm kết cấu của trục các đăng có thể được chia thành 2 loại: Các đăng trục rỗng và trục đặc.
Các đăng trục rỗng: Các đăng trục rỗng thường được lắp đặt tại vị trí giữa hộp số (hay hộp số phụ) và hộp giảm tốc cầu của ô tô vận tải. Ngoài ra, trục còn có thể chọn lắp cho ô tô có động cơ đặt ở phía trước và dẫn động ra các cầu phía sau.
- Ưu điểm: Nhờ có khối lượng nhẹ, số vòng quay nguy hiểm, tức số vòng quay mà trục các đăng xe ô tô có khả năng bị đứt, gãy lớn và điều chỉnh được độ dài phù hợp.
- Nhược điểm: Kích thước trục khá lớn nên thường chỉ sử dụng được tại những vị trí rộng rãi, không bị hạn chế về không gian.
Các đăng trục đặc: Các đăng trục đặc thường được sử dụng trên các bộ truyền động các đăng kết nối giữa hộp giảm tốc cầu và các bánh xe chủ động.
Khác với loại trục rỗng, trục đặc sẽ có kích thước nhỏ gọn hơn nên thường sử dụng cho những vị trí chật hẹp, bị giới hạn không gian. Dạng trục này còn tồn tại một số hạn chế bởi không thể thay đổi được chiều dài và số vòng quay nguy hiểm không lớn.
Phân loại trục các đăng dựa vào kết cấu (Nguồn: xedienxanh.net)
Ngoài ra, còn có thể phân loại trục các đăng theo kết cấu khớp nối trục các đăng được sử dụng thành 2 loại bao gồm: Khớp các đăng mềm và khớp cứng.
Khớp các đăng mềm: Hay thường được biết đến là loại trục các đăng có chiều dài rất ngắn và được làm từ vật liệu cao su. Khớp các đăng đóng vai trò thay đổi phương truyền mô men với mức rất nhỏ, chỉ khoảng 6 độ và có thể ghép nối giữa các bộ truyền động các đăng giúp tăng khoảng cách.
Khớp các đăng cứng: Đây là loại khớp được sử dụng phổ biến trên ô tô với ưu điểm độ bền cao, góc thay đổi phương truyền lớn. Tuy nhiên, kết cấu khớp khá phức tạp, cần bảo dưỡng và chăm sóc thường xuyên.
Xem thêm: Cửa thông gió điều hòa ô tô: Phân loại, hoạt động, cách làm sạch
Phân loại các đăng theo đặc tính tốc độ góc của khớp
Căn cứ vào đặc tính tốc độ góc, khớp các đăng có thể được phân loại gồm: Khớp các đăng đồng tốc và khớp các đăng khác tốc.
Khớp các đăng đồng tốc: Loại khớp này thường được lắp đặt ở những vị trí có không gian chật hẹp. Ưu điểm của loại khớp này là kết cấu khác đơn giản, trong khi hiệu suất truyền động tương đối cao và hoạt động êm ái. Quá trình chế tạo khớp yêu cầu độ chính xác cao, sử dụng vật liệu tốt, do đó giá thành sản phẩm thường khá cao. Giá bán cũng là hạn chế lớn nhất của loại khớp các đăng đồng tốc.
Phân loại khớp các đăng đồng tốc (Nguồn: xedienxanh.net)
Khớp các đăng khác tốc: Khớp có khả năng thay đổi mô men lớn, kết cấu khớp đơn giản giúp giá thành sản phẩm phù hợp hơn. Để đảm bảo yêu cầu chuyển động của bộ truyền động các đăng, chi tiết khớp này cần kết hợp tối thiểu với 1 khớp khác tốc khác. Khớp các đăng dạng chữ thập là một trong những loại khớp được sử dụng phổ biến cho bộ truyền giữa hộp số và hộp giảm tốc cầu xe ô tô.
Phân loại các đăng khác tốc (Nguồn: xedienxanh.net)
Phân loại các đăng theo số lượng khớp trong bộ truyền
Loại các đăng đơn: Trong bộ truyền động các đăng này chỉ trang bị 1 khớp các đăng duy nhất và chỉ sử dụng được cho loại khớp các đăng đồng tốc.
Loại khớp các đăng đơn (Nguồn: xedienxanh.net)
Loại các đăng kép: Tác dụng của các đăng kép là truyền mô men xoắn giữa 2 cụm, kết cấu có khoảng cách lớn và sử dụng được cho loại khớp các đăng khác tốc hoặc sử dụng kết hợp khớp các đăng đồng tốc và khác tốc đồng thời.
Hình dạng loại khớp các đăng kép (Nguồn: xedienxanh.net)
Xem thêm: Các bước vệ sinh lọc gió điều hòa ô tô đúng cách đơn giản
Nguyên lý hoạt động trục các đăng ô tô
Trục các đăng ô tô hoạt động dựa trên phương pháp truyền lực và truyền mô men giữa các cụm đặt xa nhau, gồm hộp số và cầu xe là các bộ phận trong quá trình vận hành luôn thay đổi vị trí và khoảng cách.
Bộ truyền động các đăng gần giống như 1 đường ống dẫn khí được dẫn theo thủy lực và đường dây điện để đi đến các vị trí cần thiết đảm bảo quá trình di chuyển của ô tô. Tuy nhiên, bộ truyền động này có ưu điểm vượt trội hơn là có thể truyền đồng thời cả lực và mô men.
Trục các đăng hoạt động dựa trên phương pháp truyền lực và truyền mô men (Nguồn: xedienxanh.net)
Thông qua hoạt động của trục các đăng giúp mọi chi tiết máy trên xe hoạt động nhịp nhàng, ăn khớp với nhau, đảm bảo an toàn khi vận hành, hạn chế tình trạng trục bị xoắn, uốn, hoặc bị gãy, vỡ. Thêm vào đó việc bố trí và lắp đặt các cụm trên hệ thống truyền lực ô tô cũng thuận tiện cho hoạt động của toàn bộ kết cấu máy trên những cụm này luôn duy trì sự dẻo dai và bền bỉ nhất có thể.
