Hộp số sàn 5 cấp là một bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền lực của xe ô tô gồm có 5 số. Thông qua điều khiển cần số, người lái xe có thể chủ động điều chỉnh các tỷ số truyền động của xe.
Xem thêm: Các loại hộp số ô tô thường gặp và ưu nhược điểm của từng loại
Hộp số – bộ phận không thể thiếu trong hệ thống truyền lực xe ô tô. Trên thị trường hiện nay, có hai loại hộp số phổ biến: hộp số sàn và hộp số tự động.
1. Tìm hiểu về hộp số sàn 5 cấp
Khái niệm hộp số sàn 5 cấp
Hộp số sàn (tên tiếng anh là MT – Manual Transmission) là loại hộp số hỗ trợ người điều khiển xe ô tô có thể chủ động thay đổi tỷ số truyền động của xe, nhằm linh hoạt hơn khi di chuyển trên các địa hình khác nhau. Hiện nay, không chỉ có một loại hộp số sàn có 5 cấp mà còn có hộp số sàn 4 cấp, 6 cấp,…
Trong đó, hộp số sàn 5 cấp là một bộ chuyển động xe gồm 5 số, được xếp theo thứ tự 1-5. Chức năng chính của hộp số này là giúp thay đổi tỷ số truyền từ động cơ tới bánh xe và momen xoắn cho vòng tua của xe khi vận hành.
Xem thêm: Hộp số CVT là gì, có bền không, ưu nhược điểm như thế nào?
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của hộp số sàn 5 cấp
Cấu tạo hộp số sàn 5 cấp gồm có các số 1-2-3-4-5, ngoài ra còn có số Mo và số R như những loại hộp số khác. Chức năng của mỗi số được quy định như sau:
Chi tiết cấu tạo của hộp số sàn 5 cấp. (Nguồn: xedienxanh.net)
- Số 0: Hay còn được gọi là số “mo”, viết tắt N – tên tiếng anh là Neutral. Ở vị trí này, cần số sẽ mặc định về vị trí trung tâm.
- Số tiến 1, 2, 3, 4, 5: Sử dụng để điều khiến cho xe di chuyển tiến tới với các tốc độ phù hợp.
- Số R (tên tiếng anh là Reverse): Là số lùi giúp xe di chuyển lùi về phía sau.
Nguyên lý hoạt động của hộp sàn 5 cấp không quá phức tạp: hệ thống sẽ dùng đến ba cần nối mỗi lần điều chỉnh quá trình sang số khi vận hành xe. Dưới đây là sơ đồ minh họa ở phía trên của hộp số với các vị trí tay số khác nhau:
Sơ đồ minh họa ở phía trên của hộp số. (Nguồn : xedienxanh.net)
Theo hình minh hoạ bên dưới có thể thấy, hộp số sàn 5 cấp sử dụng một bánh răng nhỏ trung gian màu tím để tạo số lùi. Xe sẽ được di chuyển lùi về phía sau khi bánh răng màu tím khớp với các bánh răng màu xanh dương, khiến động cơ quay ngược chiều lại. Đây chính là lý do khiến người lái không thể sang số lùi trong khi xe đang chạy tiến về phía trước.
Bánh răng nhỏ trung gian màu tím tạo số lùi. (Nguồn : xedienxanh.net)
Trong tất cả hộp số sàn 5 cấp đều có bộ đồng tốc trong nhằm tránh tình trạng phát ra âm thanh hơn khi người lái xe bắt đầu vào số. Theo đó, sẽ có sự ma sát sản sinh giữa bộ đồng tốc và các bánh răng thông qua mặt côn trước khi phần bánh răng “mõm chó” được ăn khớp. Hình minh họa bên dưới cho thấy, mặt côn nằm trên bánh răng màu xanh dương vừa vặn với phần mặt côn trên bánh răng màu tím.
Mặt côn trên các bánh răng của hộp số sàn 5 cấp. (Nguồn: xedienxanh.net)
Theo cấu tạo, hộp số sàn 5 cấp gồm có 5 số. Trong đó, số 1 mặc dù sở hữu tiềm năng thấp nhất về tốc độ nhưng lại có khả năng truyền lực cung cấp sức kéo nhiều nhất. Ngược lại, số 5 lại có phạm vi tốc độ lớn nhất dù có khả năng truyền lực cung cấp sức kéo nhỏ nhất.
Bảng thông tin bên dưới cung cấp chỉ số về tốc độ và số vòng quay điển hình của hộp số sàn loại này khi thay đổi bánh răng lên hoặc xuống.
Bảng thông tin về các chỉ số tốc độ và vòng quay của hộp số sàn (Nguồn: xedienxanh.net)
Bảng thông tin về các chỉ số tốc độ và vòng quay của hộp số sàn (Nguồn: xedienxanh.net)
2. Cách sử dụng xe số sàn 5 cấp
Hình ảnh hộp số sàn 5 cấp thường thấy trên nhiều loại xe ô tô. (Nguồn: xedienxanh.net)
Chỉ với việc nắm rõ nguyên lý hoạt động cũng như vị trí của các số tương ứng trên cần số, người điều khiển sẽ sử dụng xe số sàn 5 cấp một cách dễ dàng.
Mỗi cấp số biểu thị cho tỷ lệ truyền lực dẫn động từ động cơ khác nhau. Tùy theo tình huống lái xe thực tế mà người điều khiển có thể chọn cấp số phù hợp. Cụ thể như sau:
Số 0 (N – Neutral) – số Mo: Khi cần số được đưa về vị trí này sẽ hỗ trợ xe ở trạng thái tự nhiên và không chuyển động.
Số 1: Khi người lái xe đặt tay lên cần số, thực hiện quay tay quanh cần số rồi di chuyển sang trái và đẩy về phía trước. Cấp số 1 mang lực khỏe nhất nhưng lại mang đến tốc độ di chuyển chậm nhất cho xe.
Số 2: Khi đặt cần số vào trị trí 2, xe sẽ đi nhanh hơn nhưng lại tiết kiệm nhiên liệu hơn khi cần số ở vị trí 1. Để chọn số 2, người điều khiển chỉ cần đẩy cần số từ vị trí 1 về 0 rồi kéo nhẹ cần số về phía số 2, sau đó đẩy cho cần số vào đúng vị trí là được.
Số 3: Khi cần số ở vị trí 3, xe được vận hành với tốc độ vừa phải. Để chọn số 3 người điều khiển phải đưa cần số từ vị trí số 1 về 0, sau đó kéo nhẹ cần số về phía vị trí số 3 và cho cần số vào đúng vị trí của nó.
Số 4: Là cần số giúp xe đạt tốc độ di chuyển khá lý tưởng trong thành phố. Người điều khiển có thể chọn số 4 bằng chỉ cách di chuyển cần số từ vị trí 3 về 0. Sau đó, kéo nhẹ cần số về phía số 4 rồi đẩy nhẹ cho cần số vào vị trí.
Số 5: Đây là hộp số sở hữu lực yếu nhất trong các hộp số của xe 5 cấp nhưng lại có tốc độ di chuyển nhanh nhất. Để chọn số 5, người lái xe chỉ cần di chuyển cần số từ vị trí 4 về 0 rồi đẩy nhẹ để cho cần số vào đúng vị trí mong muốn.
Người lái cần nhớ vị trí các số trên cần lái của xe số sàn 5 cấp (Nguồn: xedienxanh.net)
Số R (Reverse): biểu thị ý nghĩa số lùi của xe. Theo đó, khi người điều khiển đẩy cần số nhẹ từ vị trí cần số 5 về 0 rồi đẩy nhẹ về phía cần R, cho cần số vào vị trí đúng; xe sẽ thực hiện di chuyển lùi về sau.
Hiện nay, trong các loại xe ô tô sử dụng số sàn thì hộp số sàn 5 cấp đang được sử dụng phổ biến nhất. Với ưu điểm dễ dàng sửa chữa, tiết kiệm nhiên liệu và thường có mức chi phí thấp nên dù đã có mặt trên thị trường khá lâu, nhưng dòng xe này vẫn được nhiều người lựa chọn trên khắp thế giới.
Tại Việt Nam, xe hộp số sàn 5 cấp không quá xa lạ nhưng bên cạnh đó cũng có rất nhiều các dòng xe ô tô mới hiện đại khác. Bạn có thể tham khảo và liên hệ hotline 1900 2323 89 của VinFast để được cung cấp thông tin về các dòng xe thời thượng hiện nay.
